โบราณสถานพานหิน

ตำบลหนองโพรง อำเภอศรีมหาโพธิ ศรีมโหสถ ปราจีนบุรี 25190

รายละเอียดเกี่ยวกับที่เที่ยว

"โบราณสถานพานหิน" ตั้งอยู่ในพื้นที่บ้านโคกขวาง ตำบลหนองโพรง อำเภอศรีมหาโพธิ์ จังหวัดปราจีนบุรี ลักษณะเป็นโบราณสถานขนาดใหญ่ก่อด้วยศิลาแลง แผนผังโบราณสถานพานหินแห่งนี้เป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสขนาดกว้างยาวด้านละ 15.5 เมตร สูง 3.5 เมตร มีมุขยื่นออกมาทั้งสี่ด้าน ที่มุขด้านทิศเหนือมีร่องรอยหลุมเสา นักโบราณคดี นักประวัติศาสตร์เชื่อว่าอาจเป็นเสาบันไดไม้ขึ้นตัวอาคารของโบราณสถานพานหิน ด้านบนของอาคารพบหลุมเสาซึ่งสันนิษฐานว่าเป็นเสาของอาคารเครื่องไม้มุงหลังคา และพบแท่งศิลาแลงทรงกลมสลักเป็นรูปเชิงบาตร ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1 เมตร
โดยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้เสด็จประพาสโบราณสถานพานหินแห่งนี้เมื่อปี พ.ศ. 2451 ทรงสันนิษฐานว่าแท่งศิลาแลงทรงกลมบนตัวอาคารนั้นน่าจะเป็นฐานเทวรูป ซึ่งเมื่อได้มีการขุดแต่งทางโบราณคดีในสมัยต่อ ๆ มา ณ โบราณสถานพานหินแห่งนี้ ในปี พ.ศ.ได้พบชิ้นส่วนปะติมากรรมพระกรซ้ายทรงสังข์ ที่น่าจะเป็นพระกรของพระนารายณ์ ซึ่งตรงกับที่พระองค์สันนิษฐานไว้ จึงเชื่อกันว่าโบราณสถานพานหินแห่งนี้ เคยเป็นศาสนสถาน หรือเทวสถานในศาสนาฮินดู มีอายุอยู่ในราวพุทธศตวรรษที่ 12 – 14
ซากโบราณสถานหรือโบราณวัตถุนั้น มองเผิน ๆ เหมือนกับซากปรักหักพังทั่วไป เป็นเพียงก้อนอิฐก้อนหินเก่า ๆ แต่ลึก ๆ ลงไปแล้วทุกชิ้นส่วนที่ประกอบขึ้นมาเป็นโบราณสถานแห่งนี้แฝงไปด้วยประวัติศาสตร์ วัฒนธรรมและศิลปะอันล้ำค่าที่ไม่อาจหาสิ่งใดมาทดแทนกันได้ ดังนั้นพวกเรานักท่องเที่ยวจึงควรช่วยกันดูแลรักษาไว้
การเดินทางสำหรับนักท่องเที่ยวที่สนใจสามารถเดินทางได้โดยรถยนต์ส่วนบุคคลโดย โบราณสถานพานหินอยู่เลยจากที่ว่าการอำเภอศรีมหาโพธิ์ไปทางบ้านโคกขวางประมาณ 1 กิโลเมตร แล้วแยกไปอีกประมาณ 600 เมตร ก็จะพบกับโบราณสถานพานหินซึ่งเป็นสถานที่เหมาะสำหรับครอบครัวที่จะพาบุตรหลานเดินทางมาหาความรู้นอกห้องเรียนในวันหยุดและเหมาะสำหรับผู้ที่สนใจในโบราณสถานโดยเฉพาะ